Sytske Sötemann

Turkse poëzie in Nederlandse vertaling

Hollandaca'da Türkçe şiir


Verwacht in 2014: Turkse poëzie in het nieuwe millennium

VERWACHT

Turkse poëzie in het nieuwe millennium (werktitel)

Mehmet Emin Yıldırım en Sytske Sötemann

Deze tweetalige bundel, met actuele Turkse poëzie van twintig vooraanstaande dichters, zal in 2014 verschijnen bij Uitgeverij Passage.

Hieronder een kleine selectie...


Özdemir İNCE

ŞU BİZİM ÖMER KALEŞİ’NİN İŞLERİ

DIE WERKEN VAN ONZE ÖMER KALEŞİ

I.

Beyazın siyah durağıdır kırmızı 
ya da sarı olmadan öncedir
size anlatacağım öykü:

Beyazdan önce ne var bu fâni dünyada,
siyahın beyaz hali mi?

İşte bu benim anlatacağım öyküye dahil.

Yoksa beyazın siyaha doğru yürüyüşü mü,
yoksa beyazın siyah yürüyüşü mü?

İşte bu benim anlatacağım öyküye dahil.

Belki de beyazın siyah yürüyüşü,
o halde nedir karadan daha siyah?

Belki de siyahtan daha kara beyaz
benim size her gece anlatacağım öykü.
		
 
II. (Kırmızı Başlıklı Kız, 2007)

Resmin arkasına geçtim
yolculuk sürdü kırk gün kırk gece.

Sağdan baktım Formoza taraflarından
Tarık’ın kayalıklarında durup
soldan baktım, hızımı alamayıp
dünyanın çevresini dolaştım:

Harman atıyordu bir şair elinde yaba,
bir ressam su falına bakıyordu.

Dünya dönüyordu, dervişler
bir başka yörüngede;
doğum günüydü 
“Kırmızı Başlıklı Kız”ın.


III. (Arago’nun ağaç kütüğünde bir baş, 2006)

Bir karınca çıktı kestane gövdesinden
uzaktan daha uzak bir yerde,
selamlaştı bir sincap gölgesiyle.

“Sana emanet, dedi, bütün buralar,
başım burada kalacak,
bilirim, hasret kötü bir meslek.”

Nasıl olsa bir baş gerekmez bana
Nasıra’ya varmadan 
Tarsus ovasından
Antakya dağlarından geçerken,

Ben, geçmişin gelecek hali.

Acelem var bir ben olarak:
Bir zeytin ağacı beklemekte beni
dünyaya bedel bir göğüs kafesinde!


IV.

Külü dikeceğim 
ve bir kilim dokuyacağım
bir yüzün kederli aşkıyla.

İnsanlar bakacak bana görecek beni.

Peki ben deli değilsem bu civarda
peki kim deli benden başka?

Oturup bakarım su sonsuzluğa:

Kuyudan su çeker uzun belikli kızlar.

 
V.

Mıknatıs yüz: Bir manyetik alan;
vadesiz bakışlar sarmaşığı
gözler ve uzaylar arasında.

Dök demir tozlarını bedenime,
bir derviş çıkmazsa içinden
bileğimi keserim vallahi,

yetmez ise pey sürerim billahi,
kumar masasında, yeşil çuhaya
hayatlarımdan birini.

Ayaksız ve kanatsız derviş olsam,
bu gözler kimin gözleri diye sorsam
geçmişin mi yoksa geleceğin mi?


VI.

Hayatın dışında uyanmak istedim,
bana bunun olamayacağını söylediler:
“Sen bir diken olmadıkça asla!”

Bu gidişle ölmeyi öğrenmek çok zor;
ölümsüzlük mü, bana göre değil,
rastlantısal doğumumdan bu yana.

Ölmek istiyorum ama varsa kendi
ölümümle – lafın gelişi işte -,
başımı görebilirsiniz o zaman.

Uyudum ama  bir uyurgezer uykusu.
Başım Aziz Yahya’nın başı değil,
istediği kadar dans edebilir güzel Salome.

Evet ya da hayır,
kanatlarıma bakın. Ben batıyorum!
Uygun olarak bir mucizeye.


VII.

Bir kale mimarı mı olsam,
kendime bir piramit mi yaptırsam?

Hayır, asla!

Bana göre değil!

Max Jacob’un elma bahçesini alsam,
elma şaraplık, kırları sulasam –
satın alacağım nankör mirasçılarından -.

Sonra Çin ipeğinden bir şemsiye:
ıslanmasın diye Ömer’in beyaz dünyası
Paris’in nisan yağmurlarında.


VIII.

Uçurumun diplerinde gezer çobanın gölgesi.

Çağlayanın arkasında uyur
boş yamçısı;

uçurumun yarı yolundadır çoban.

Balkan kartalı Ömer Kaleşi
bütün bunları görür gönül gözüyle
taa yukarlardan,
tavşan yuvasına saldıran yılanı ararken.

Gökyüzünün yarı yolundadır Ömer Kaleşi.

Uçuruma ekilecek huzur tohumları arar.


IX.

Gövdesiz bir kadın başı
Paris’te Arago bulvarında
bir at kestanesi gövdesi içinde.

(Siz öyle sanın!)

O ve ben –
“Ben!” dediysem, Ömer Kaleşi,
ikimiz de özgürüz
o kendini gizleyerek,
ben, hayal ederek
bir taze bedeni,

yaşsız!

Gövde, memeler, bacaklar,
nemli bir vadi
ve onun karlar eriten gölgesi

Türkiye’de Toros dağlarında.


X.

(Bir insan başı resim olarak susuyor.
Birlikte dinleyelim):

Gövde gerekmez deliliğe,
beyin insan evrenin başlangıcıdır.

Sevgiliyi yüzüyle hatırlarız,
kalçalarına, memelerine bakar
yüzünü görürüz.

Bunun gibi, işte:

Öznesiz, yüklemsiz, eylemsiz bir dünya!
Tütsülenmiş, mumyalanmış bir cümle.

Gövde gerekmez!

Tanrı ve şeytan benden sonra doğdular!


XI.

“Gotik rüzgâr gülü”
nasıl girdi resim beyazının içine,
çünkü siyah yok.

Yok!

Aklımdan hiç çıkmaz
orman bekçisi dedemin sözü:

Doğayla yüz göz olma çocuk!

Bir kutsal kitap gibi aç onu
açabilirsen eğer
bir ayet gibi oku
ebedi ve ezeli dulun hallerini.

(Böyle tanımlardı dünya evrenini.)

Bugünün işini yarına bırakma
demiştir de, sakın!

Ama ben “yarın” sarrafıyım,
avare rüzgârlara sevdalı bir kuyumcu.


XII.

Karpit lâmbası kokusunda köylü yüzler!

Nasıl doyuruyorsun bunca
insan ağzını Ömer?

Bilemez insan, aç mı tok mu?
Ama iyi bak gözlerine anlarsın.

Zaten bakıp anlıyorsun.

Bakışlarına nasıl dayanıyorsun Ömer?
Fazla yaklaşma yanarsın
bizi de yakarsın !

Saz şairi, trubadur Ömer,
Balkanların çarıksız, yalnayak abdalı,

Dünyanın Tozu’nu toplamaktadır.

© Özdemir İNCE, 2009
  İstanbul
I.

De zwarte halte van wit is rood
of voordat het geel wordt
het verhaal dat ik u zal vertellen:

Wat komt er voor wit in deze vergankelijke wereld,
is wit een toestand van zwart?

Dit behoort juist tot het verhaal dat ik zal vertellen.

Of is het de overgang van wit naar zwart,
of de zwarte overgang van wit?

Dit behoort juist tot het verhaal dat ik zal vertellen.

Misschien is het wel de zwarte overgang van wit,
wat is in dat geval zwarter dan inktzwart?

Misschien is wit wel inktzwarter dan zwart
het verhaal dat ik u elke nacht zal vertellen.


II. (Roodkapje, 2007)

Ik ging achter het schilderij langs
de reis duurde veertig dagen veertig nachten.

Ik keek van rechts van de kant van Formoza
stond op de rotsen van Gibraltar
keek van links, was niet meer te houden
en zwierf de hele wereld rond:

De oogst wierp een discus in de hand van een dichter,
een schilder keek naar de voorspelling van water.

De wereld draaide, de derwisjen
draaiden in een andere baan;
het was de verjaardag
van “Roodkapje.”


III. (Een hoofd op de boomstronk van Arago, 2006)

Er kwam een mier tevoorschijn uit de stam van een kastanje
ergens verder dan ver,
hij begroette de schaduw van een eekhoorn.

“Jij valt te vertrouwen, zei hij, alles hier,
mijn hoofd zal hier blijven,
ik weet het, heimwee is een slechte leidraad.”

Ik heb hoe dan ook geen hoofd nodig
voordat ik Nazareth bereik
door het dal van de Tarsus
over de bergen van Antiochië,

Ik, de toekomstige toestand van het verleden.

Als een ik heb ik haast:
Een olijfboom verwacht mij
in een borstkas ter waarde van de wereld!


IV.

As zal ik planten
en een tapijt weven
met de treurige liefde van een gezicht.

Mensen zullen naar mij kijken mij zien.

Goed als ik niet gek ben in deze omgeving
wie is er dan wel gek behalve ik?

Ik zit te kijken naar de oneindigheid van water:

De meisjes met de lange vlechten halen water uit de bron.

 
V.

Magnetisch gezicht: Een magnetiserende plek;
termijnloze hechting van blikken
tussen ogen en ruimten.

Giet het ijzerstof in mijn lichaam,
mocht er geen derwisj uit tevoorschijn komen
dan snijd ik mijn pols door bij god,

volstaat dat nog niet dan zal ik o god,
aan de speeltafel, op de groene doek
een van mijn levens inzetten.

Zou ik een derwisj zijn zonder voeten en vleugels,
zou ik vragen wiens ogen deze ogen zijn
zijn ze dan van het verleden of van de toekomst?


VI.

Buiten het leven wilde ik ontwaken,
ze zeiden tegen mij dat dit niet zou kunnen:
“Zolang je tenminste geen doorn bent!”

Met deze houding is het heel moeilijk te leren sterven;
is het onsterfelijkheid, dat past niet bij mij,
het is deze kant van mijn toevallige geboorte.

Ik wil sterven maar als het zover is met
mijn eigen dood – bij wijze van spreken –,
dan kunt u mijn hoofd zien.

Ik sliep maar het was een slaapwandelende slaap.
Mijn hoofd is niet het hoofd van Aziz Yahya,
de mooie Salome kan dansen zoveel ze wil.

Ja of nee,
kijk naar mijn vleugels. Ik zink!
Zoals het een wonder betaamt.

 
VII.

Als ik een architect van een vesting zou zijn,
zou ik dan voor mezelf een pyramide laten bouwen?

Nee, nooit!

Dat is niets voor mij! 

Als ik de appelboomgaard van Max Jacob zou kopen,
als ik de appelwijngaard, de velden zou begieten –
dan zou ik hem van zijn ondankbare erfgenamen kopen –.

Naderhand een paraplu van Chinese zijde:
opdat de witte wereld van Ömer niet nat wordt
in de aprilregens van Parijs.

 
VIII.

De schaduw van de herder waart rond in de diepten van het ravijn.

Zijn lege regencape
rust achter de waterval;

de herder is halverwege het ravijn.

De Balkanadelaar Ömer Kaleşi
ziet dit alles met zijn vrije oog
helemaal vanuit de hoogten,
zoekend naar de slang die het konijn in zijn hol belaagt.

Ömer Kaleşi is halverwege de hemel.

Hij zoekt de zaden van rust om in het ravijn uit te strooien.


IX.

Het hoofd van een vrouw zonder lichaam
op de Arago Boulevard in Parijs
in de stam van een paardenkastanje.

(Stelt u zich zoiets voor!)

Hij en ik –
Als ik “Ik!” heb gezegd, Ömer Kaleşi,
zijn wij ook allebei vrij 
terwijl hij zich verbergt,
ik, een vers lijf
verbeeld,

leeftijdsloos!

Lichaam. borsten, benen,
een vochtig dal
en zijn schaduw die de sneeuw doet smelten

Op de bergen van Taurus in Turkije.


X.

(Een mensenhoofd zwijgt als een schilderij.
Laten we samen luisteren):

De waanzin heeft geen lichaam nodig,
hersenen vormen de beginfase van menswording

We herinneren ons de geliefde door haar gezicht,
kijken naar haar heupen en haar borsten
zien haar gezicht.

Zoals dit, bijvoorbeeld:

Een wereld zonder subject, zonder predicaat, zonder verbum!
Een geïnhaleerde, gemummificeerde zin.

Geen lichaam nodig!

God en de duivel zijn na mij geboren!


XI.

“ De Gotische windroos”
hoe kwam die in het wit van het schilderij terecht,
want er is geen zwart.

Geen!

Ik kan niets bedenken
het woord van mijn opa de boswachter:

Speel niet met de natuur kind!

Open haar als een heilig boek
als je haar al kunt openen
lees haar dan als een goddelijk teken
over de eeuwige en oneindige toestanden van een weduwe.

(Zo leerde hij de wereldkosmos kennen).

Zorg dat je het werk van vandaag afmaakt,
vooral doen! zei hij nog.

Maar ik ben de wisselaar van “morgen”,
een goudsmit verliefd op de rondwaaiende winden.


XII.

Boerengezichten in de geur van een carbidlamp!

Hoe vul je zoveel 
mensenmonden Ömer?

Een mens kan niet weten, of zij honger hebben of vol zijn.
Maar kijk goed naar hun ogen dan begrijp je het wel.

Trouwens je kijkt en begrijpt.

Hoe kun je hun blikken weerstaan Ömer?
Kom niet te dichtbij of je zult verbranden
en ons nog aansteken!

De sazdichter, de troubadour Ömer,
de derwisj van de Balkan zonder schoenen, blootsvoets,

Verzamelt het Stof van de Wereld.

© Sytske Sötemann, 2009  


Cevat ÇAPAN

"SAKIN GEÇ KALMA ERKEN GEL"

"WEES VOORAL NIET TE LAAT, KOM MAAR VROEG"

Usulca gir kapıdan, zile basma.
Hiç telaşlanma, ben daha dönmemişsem.
Yoldayımdır, nerdeyse yokuşun dibinde,
Suların kararmasını bekliyorumdur,
Tuğla harmanlarından gelen yanık havanın
Bahçedeki akşamsefalarına sinmesini.
Güç bela dizginliyorumdur içimde
Dörtnala sana koşan küheylanları.
 
Bütün gün kâğıttan dağlar arasındaydım,
Nabzım ileri giden bir saat gibi işledi durdu.
Dilekçeler, kararlar, tozlu makbuzlar:
Hep adını okudum silinmiş satırlarda.
Pencerede kuleler, minareler, kirli gök.
Durmadan kuşlar uçtu bir bacadan.
Rüzgâra karışan saçlarını gördüm
Bulutlu aynalarda.
 
Balkonun kapısını aç, su ver saksıdaki çiçeğe.
Geyikli örtüyü ser masaya, dinlen biraz.
Sessizlik şaşırtmasın seni, ürkütmesin.
Ben içindeyimdir o alaca sessizliğin.
Şehrin gürültüsü dolacak az sonra odaya,
Karanlık bir yankıya dönüşecek karşı dağlarda.

© Cevat ÇAPAN, 1989
Doǧal Tarih'de   Adam Yayınları İstanbul
Ga maar zachtjes door de deur naar binnen, bel niet aan.
Maak je vooral geen zorgen, mocht ik nog niet terug zijn.
Ik ben vast al onderweg, bijna beneden aan de helling,
Wacht waarschijnlijk tot het water donker wordt,
Tot de brandlucht uit de steenovens
De nachtschonen in de tuin doordringt.
Ongetwijfeld beteugel ik in mezelf uit alle macht
De galopperende volbloedpaarden op weg naar jou.

De hele dag zat ik tussen bergen papier,
Bleef mijn pols als een voorlopende klok aan het tikken.
Verzoekschriften, besluiten, stoffige kwitanties:
Aldoor las ik je naam in de vervaagde regels.
In het raam torens, minaretten, een grauwe hemel.
Voortdurend vlogen er vogels op vanaf een schoorsteen.
Zag ik je op de wind meegvoerde haren
In de bewolkte spiegels.

Doe de balkondeur open, geef de plant in de pot wat water.
Leg het kleed met de herten op tafel, rust wat.
Laat de stilte je niet verwarren, je geen angst aanjagen.
Ik ben er heus in die bonte stilte.
Het rumoer van de stad zal even later de kamer vullen,
In een donkere echo veranderen op de tegenoverliggende bergen.

Noot: De titel van het gedicht is de titel van een liedje.
De tekst is van de auteur Ahmet Rasim, de muziek van 
de beroemde Armeense violist Kemani Tatyos.

© Sytske Sötemann, 2011  
I.s.m. Vertaalatelier ELV, Antwerpen 2011


Cevat ÇAPAN

DÖNÜŞ

TERUGKEER

Yıllar sonra
odanın kapısını açınca
senin yerine
arkası dönük iki kadın görüyorum
yaşları belirsiz
biri kollarını balkonun korkuluğuna dayamış
öbürü kapının pervazına yaslanmış
uzanıp giden ovaya bakıyorlar
akşam serinliğinde.
Bakışlarının ucunda
mor dağlar yükseliyor
ve inen davarın
çan sesleri duyuluyor uzaktan.
Kapıyı aralık bırakıp
alacakaranlıkta
dağın doruğuna tırmanıyorum
yorgun atımın yedeğinde.

© Cevat ÇAPAN,
  Yapı Kredi Yayınları İstanbul
Als ik jaren later
de deur van je kamer open
zie ik in plaats van jou
twee vrouwen met hun rug naar me toegewend
hun leeftijd onbestemd
de ene met haar armen op de balustrade van het balkon gesteund
de ander tegen de deurpost geleund
kijken ze over de vlakte die zich tot aan de einder uitstrekt
in de avondkoelte.
Aan het einde van hun blikken
verrijzen de paarse bergen
en van verre hoort men het geklingel
van de afdalende kudde.
Ik laat de deur op een kier en
in de avondschemering
klim ik omhoog naar de berg
aan de teugel van mijn vermoeide paard.

© Sytske Sötemann, 2011  


Gonca ÖZMEN

BULUTLARI KALDIR

TIL DE WOLKEN OP

Giderek bir avluya benze 
Böylesi daha iyi

Bir serinliği büyüt ağzında   
Pencerelerin diline çalış

Anlamanın çatısı akıyor bak her evde 
Yazımı çöz
Yerini değiştir tüm seslerin

Hem bu sesleri bize böyle kim öğretti 
Kim çizdi göğü

Gitsen uzak kentler bulaşacak yüzüme 
Konuşsan suya sessizliğim

Geceyi kaldır üstünden 
Böylesi daha iyi

Bir düş ayır tenine 
Sözün boşluğuna dağıl

© Gonca ÖZMEN, 2008
Belki Sessiz   YKY İstanbul
Lijk gaandeweg op een binnenplaats
Zo is het beter

Kweek een koelte in je mond
Zet je aan de taal van ramen

Het dak van inzicht lekt  kijk in elk huis
Ontcijfer mijn schrift
Wijzig de plaats van alle klanken

En wie leerde ons zo deze klanken
Wie tekende de hemel

Zou je vertrekken besmeurden verre steden mijn gezicht
Zou je spreken besmeurde mijn stilte het water

Til de nacht van je af
Zo is het beter

Bewaar een droom voor je huid
Los op in de leegte van het woord

© Sytske Sötemann, 2013  


Tarık GÜNERSEL

hâfız-ı şirazî divanından süzülüm

bezield door de divan van hafiz van shiraz

kim bilir hangi deftere sığar aşk bilmecesi
efsanelerle yandı mum tenlerin son gecesi

aşk gamı hep aynı hikâye derler ama 
hangi dilden duysam yepyenidir daima

pergel gibi kenardaydım — rahat mı kaldı 
devran beni nokta gibi ortaya aldı

kâinatın ahvali gözümden belli
bin yıldız belledim her biri bin dilli

yoksun, yoksulum, zekât ver gözlerinden 
yeğdir zehirin elin panzehirinden

bak, hızır'a hayat veren ab şu kadehte 
melekler hâfız'dan şiir belliyor işte

şarap zamanın kanı, senin kanın değil
tilkileşir aslan sana âşık olursa

© Tarık GÜNERSEL,
Hafız-ı Şirazi - Divan   ? İstanbul
wie weet hoeveel geschriften het liefdesraadsel voortbracht
met de legenden brandde van kaarshuiden de laatste nacht

liefdesverdriet zegt men komt altijd neer op hetzelfde verhaal
maar waar ik het ook hoor steeds is het weer nieuw in iedere taal

ik stond als passer op de rand – in rust was het zo gebleven
maar de tijd heeft mij als een punt naar het midden gedreven

de constellatie van het universum is in mijn ogen helder
duizend sterren leerde ik voorzien van duizend talen ieder

kip noch kraai heb ik, geef mij een blijk van je belangstelling 
jouw gif is mij liever dan het tegengif van een vreemdeling

die bokaal is voor de barmhartige met levenschenkend water gevuld
kijk eens, de engelen leren de gedichten van hafiz met veel geduld

wijn is het bloed van de tijd, niet het bloed van jou
de leeuw wordt een vos als hij verliefd raakt op jou

© Sytske Sötemann, 2012  


Tarık GÜNERSEL

BİYOGRFİ

BİOGRAFİE

doğumundan üç ay önce babası ölmüş
				doğumda annesi
küçükken ırzına geçmiş bir akrabası 
okuldan alınmış on yaşında
	çocuk bayramında hapse düşmüş sonra 
		   kelepçeli resmini gösterdi 
	hapiste uyuşturucuyla tanışmış
on ikisinde başka şehirde almış soluğu 
bir çaycıya çıraklık etmiş bir süre
       kazara yangın çıkınca ondan bilmişler
		kaçmış başka şehre
on beşinde sevdaya niyetlenmiş
          suratında kızın abisinden bıçak yarası
kavgaya tutuşmuş on altısında
             bir gözünü orada kaybetmiş
on yedisinde tetikçi olmuş avrupa vaadiyle 
son anda vazgeçmiş bacağını kırmışlar 
artık on sekizinde ve yarın genel seçim var

© Tarık GÜNERSEL,
  İstanbul
drie maanden voor zijn geboorte stierf zijn vader
				bij zijn geboorte zijn moeder
als kind werd hij verkracht door een familielid
toen hij tien was werd hij van school gehaald
	op het nationale kinderfeest ging hij de gevangenis in later
		liet hij de foto met handboeien zien
	in de gevangenis kwam hij in aanraking met drugs
op zijn twaalfde kwam hij op adem in een andere stad
ging een tijdje in de leer in een theehuis als ober
	toen er per ongeluk brand uitbrak kreeg hij de schuld
		hij vluchtte naar een andere stad
op zijn vijftiende besloot hij voor de liefde te gaan
	het mes van de broer van het meisje verwondde zijn gezicht
hij raakte slaags op zijn zestiende
	en verloor daarbij een oog
op zijn zeventiende werd hij huurmoordenaar en beloofde naar 
     europa te gaan
toen hij daar op het laatste moment van afzag braken ze zijn been
op zijn achttiende ten slotte en morgen zijn er algemene 
     verkiezingen

© Sytske Sötemann, 2012  


Tarık GÜNERSEL

9 / !!

9 / !!

!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!

newer york

© Tarık GÜNERSEL,
  İstanbul
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!
!!	!!

newer york

© Sytske Sötemann, 2012  


Mehmet TANER

TÜRKÜ

LIEDJE

Ben şiirler söylemek istiyorum
Kendimdeki insana dair
Bir çağrı ve onun biçimi yüzünden kaygılı 
Delicesine de savruk bir şiir

Önemsiz görünen bir ilginin ardında
Beliren ana gerçeği duyurmak için
Tozu arabaların kaldırdığını söylüyorum usulca 
İşte onurlu atlarla çekildiğini evrenin

Koşumlar pırıl pırıl meşin, yeleler ipek
Bir yeryüzü karanlığında elimiz ayağımız; 
Hüzün dolu şiirler!

Rüzgârda inanılmaz gibidirler
Birbirine yaklaşan iki yüz, birbirinden ayrılan iki an 
İner kamçı, kayar yıldız! Toz! Parlar ardından!

© Mehmet TANER, 1978
Sunak   Derinlik Yayınları İstanbul
Ik wil gedichten voordragen
Over de mens in mijzelf
Een oproep en een door zijn vorm
zorgelijk, stapelgek en slordig gedicht
  
Om de echte waarheid te verkondigen die zich vertoont
Achter een verband dat niet van belang lijkt
Zeg ik zachtjes dat de wagens het stof hebben doen opwaaien
Dat het universum door trotse paarden wordt voortgetrokken

Het tuig van glanzend leer, de manen van zijde
Onze handen en voeten in een wereldwijde duisternis;
Gedichten vol weemoed!

In de wind lijken ze onvoorstelbaar
Twee gezichten die elkaar naderen, twee ogenblikken die zich afwenden
De zweep daalt, de ster valt! Stof! Daarachter schittert het!

© Sytske Sötemann, 2012  


Mehmet TANER

DÖNÜŞ

TERUGKEER

Yedi yıldan sonra, toz toprak içinde
Tutmayan bir kol ve seyrek atan bir yürekle
Evden barktan uzak, teneke aylar altında o sürgünden 
Yedi yıldan sonra, ağır ağır dönünce

Önce kadın irkildi. İlkin anlamadı, ansızın irkildi 
Susunca çok susuyordum, konuşunca çok, gülünce 
Hıçkırıklar takıla takıla dökülüyordu boğazımdan 
Uyum tutturamıyordum yani ne sözde ne şiirde 

Kedi, incecik ak kedi alçacık duvarda yürüyordu
Görüyordum ama başka bir yaşamda görüyordum, 
     iyi bak anlıyor musun
Bahçe küçük ağaçlar, güller, mor menekşelerle doluydu, 
     şu Çin şiirlerinde olduğu gibi
- Şiir yazmakla karnını doyuracağını sanıyor musun?

Burnumun direği sızlıyordu, sıcacık oluyordum gözyaşıyla 
-Eskiden ne iyiydi!
Eskiden gelirdim kendi evime
Kendi gençliğime gelirdim

- Senin zaten eski şiirlerin daha iyi..
Ama o zamanlar ağlamıyordum, ağlamıyordum ki
O zamanlar birkaç erik yürütüyordum ekmeğimin yanına 
Dolaşıyordum unlu sokakları on binlerce arkadaşım 
                                                                                  Dostoyevski

Bana şimdi n'oldu. Yüzüme söylüyorlar sevilmediğimi 
Sürgün yetmezmiş gibi, çekilenler yetmezmiş gibi
-Ne yabanıl şeysin. Senin yanında olmaktansa
Sırtlanla dolaşmak iyi!

© Mehmet TANER, 1978
Sunak   Derinlik Yayınları İstanbul
Toen ik na zeven jaar, in de stoffige aarde
Met een lamme arm en een bij vlagen kloppend hart
Uit die verbanning ver van huis en haard, onder blikken manen 
Na zeven jaar, langzaam terugkeerde

Deinsde de vrouw eerst verschrikt achteruit. 
     Aanvankelijk begreep ze het niet, plotseling deinsde ze achteruit
Als ik zweeg zweeg ik hevig, praatte ik dan was het veel, lachte ik
Dan kwamen de snikken met horten en stoten mijn keel uit
Ik kon dus geen maat houden niet in woorden noch in poëzie

Een poes, een klein wit poesje liep over een laag muurtje
Ik zag het maar zag het in een ander leven, je moet goed kijken 
     begrijp je wel?
De tuin stond vol kleine bomen, rozen, paarse viooltjes, zoals in die 
     Chinese gedichten
- Denk je dat je met poëzie schrijven je brood kunt verdienen?

Het prikte in mijn neus, ik werd warm van de tranen
- Wat was het vroeger goed!
Vroeger kwam ik naar mijn eigen huis
Kwam ik altijd naar mijn eigen jeugd

- Jouw oude gedichten zijn trouwens beter...
Maar in die tijd huilde ik niet, huilde ik dus niet
Toentertijd stal ik wat pruimen voor bij mijn brood
Zwierf ik in bemeelde straten tienduizenden vrienden van me allemaal 
     Dostojewski

Wat is er nu toch met me gebeurd? Recht in mijn gezicht zeggen ze 
     dat ze me niet hoeven
Alsof de verbanning al niet genoeg was, alle ellende nog niet genoeg
- Wat ben jij een barbaar zeg. Je kunt nog beter met een wolf
Op stap gaan dan met jou!

© Sytske Sötemann, 2012  


Mehmet TANER

KEDİLER

KATTEN

Tanıyana dek onu, 
Eşlik eder yıkıntın, 
Sana;

Bir başınasın, 
Karşılaşınca gözler; 
Ve yıkıntın
Bir başına.

Bodrumda kapalı 
Kedilerin,
Aç;
Tahtanın çatlaklarından 
Dört yana kaçışır -

Lar.

Koşar ölüm, ve 
Hepsini toplar.

© Mehmet TANER,
  İstanbul
Tot je hem kent,
Houdt je ravage jou
Gezelschap;

Je bent alleen,
Bij de ontmoeting van ogen;
En je ravage
Is alleen.

Je in de kelder opgesloten
Katten,
Zijn hongerig;
Door de kieren in het hout
Vluchten ze alle kanten  -

Op.

De dood holt, en
Ruimt alles op.

© Sytske Sötemann, 2012  


Seyhan ERÖZÇELİK

O PORNOGRAFOS

DIE PORNOGRAFOS

Gülü tuza yatırınca kadın olur bulutlar
parçalanır bıçağın suya değdiği mahrem
köşelerde.
	Kaktüs! Çöllerin mıknatısı!
Besle beni yırtarak sütünle…
Sindiremediğimde vahşi güllerin üstüne
geleyim kapkara tüllerimle, yırtık
gölgelerimle.
                     Ey pembe sanayii!
Ey pembe işçiler! Gölgeler kırallığının
yurttaşları! Uzuvlaşınız soluk gururunuzla
susturunuz valsleri, valsleri susturunuz…

© Seyhan ERÖZÇELİK, 1986
Yeis ile Tabanca   Everest Yayınları İstanbul
Wanneer men de roos in zout legt worden wolken vrouwen 
breken ze waar het mes het water raakt in verboden
oorden.
		Cactus! Magneet van woestijnen!
Voed mij terwijl je me openrijt met je melk...
Kan ik het niet verdragen laat ik dan over de wilde rozen
komen met mijn inktzwarte sluiers, met mijn opengereten
schaduwen.
		O roze industrie!
O roze arbeiders! Onderdanen van het koninkrijk
der schaduwen! Verorgaan met jullie verlepte trots
breng de walsen tot zwijgen, leg de walsen het zwijgen op...

© Sytske Sötemann, 2012  


Seyhan ERÖZÇELİK

24 KAHVE FALI - ON BİR

24 KOFFIEDIKVOORSPELLINGEN - ELF

Fincanı açarken, telvenin neredeyse tamamı boşaldı ve
tabakta kaldı.

Çok büyük bir sıkıntının, neredeyse sona erdiğinin
ya da çok yakında sona ereceğinin bir işareti bu. Ama
senin de biraz çaba göstermen gerekiyor. Sıkıntıyı
içinden atabilmen için.

Bu sıkıntı, bu büyük telve kütlesi, ardında dalga dalga
izler bırakmış. Ne yazık ki o izler silinmez. Silinmeyecek.

Yine de, sonuçta, ferah ve yeni bir hayata başlıyorsun.
Sıkıntın, bir kuş gibi uçuyor ve hafifliyorsun. (Zaten
fincanın geriye kalan yanları da o kadar ferah ve açık ki,
bu kadar olur...)

Herhangi bir yol da göremiyorum.

Tabaktaysa, birbirine girmek üzere olan iki kedi var. Sen
bir tanesini kurtarmak istiyorsun. Ya da kavgadan
çıkarmak istiyorsun.

Ya öteki?

Üç ya da dört kişi, birlikte bir yerlere gidiyorsunuz. Neşe
içinde ve elele.

Bu kadar mı?

(Benim fal bakma tarzım da böyle işte.)

© Seyhan ERÖZÇELİK, 1997
Gül ve Telve   YKY İstanbul
Toen ik het kopje omkeerde, kwam het koffiedik er bijna in z'n geheel uit en 
bleef op het schoteltje liggen.

Dit is een teken dat een heel groot verdriet bijna voorbij is, 
of zeer binnenkort voorbij zal zijn. Maar daar moet
jij ook wel enige moeite voor doen. Zodat je het verdriet
eruit kunt gooien.

Dit verdriet, deze grote hoop koffiedik, laat golvende sporen
achter. Helaas vervagen die sporen niet. Zullen ze niet vervagen.

Toch, sta je, ten slotte, aan het begin van een prettig en nieuw leven.
Je verdriet vliegt weg als een vogel en je wordt lichter. (Trouwens
wat er in het kopje is achtergebleven is zo luchtig en open,
dat het niet beter kan...).

Ook kan ik geen enkele weg zien.

Maar op het schoteltje staan twee poezen op het punt elkaar aan te vallen. 
Jij wilt er eentje redden. Of je wilt die uit het gevecht
halen.

Of de andere?

Jullie gaan samen, met een man of drie ergens heen. Vrolijk
en hand in hand.

Is dit het?

(Dit is nu eenmaal mijn manier van voorspellen).

© Sytske Sötemann, 2012  


Cevat ÇAPAN

PUSULA

KOMPAS

Nicedir uzaklardaydım:
uzak dağlar, uzak kıyılar, uzak —
dillerini bilmediğim yaban
insanlar arasında.

Uzayan bir uykunun karanlığından 
düşlerin aydınlığıyla vardım 
yıllardır aradığım bu adaya. 
Toprak, demir, şeker kamışı, ipek 
ve elmasla uğraştım yıllarca.

Fotoğrafta gördüğün hasır şapka, 
keten giysi, gümüş saplı baston
o yılların yorgunluğunu gizliyor
ustaca. Sana çocukluğunda anlattığım 
Afrika, Amazon, Santiago, Havana 
bütün gençliğimdi benim, olgunluğum.

Doğduğum dönülmez dağ köyüne döndüm
sonunda, geceleri sesiyle uyuduğum 
derenin kıyısına.
Toprak dama, tandıra, boğma rakıya.

Beni tanıyasın diye bir gün
doğmanı bekledim sabırla.

© Cevat ÇAPAN, 1985-2006
Bana Düşlerini Anlat - Toplu Şiirler   YKY İstanbul
Wat ben ik al ver weg geweest:
verre bergen, verre kusten, ver –
tussen vreemde 
mensen wier taal ik niet kende.

Uit de duisternis van een langdurige slaap
bereikte ik met het licht van dromen
dit eiland dat ik al jaren zocht. 
Met aarde, ijzer, suikerriet, zijde 
en diamant hield ik mij jarenlang bezig.

De strooien hoed die je op de foto ziet,
het linnen pak, de wandelstok met zilveren knop
verbergen de vermoeidheid van die jaren
meesterlijk. Afrika, Amazone, Santiago, Havana 
waarover ik jou in je kindertijd heb verteld
vormden mijn hele jeugd, mijn volwassenheid.

Ten slotte ging ik terug naar het bergdorp, mijn geboortedorp, 
waar terugkeer onmogelijk is, en naar de oever van de rivier,
waar ik 's nachts sliep op haar geluid.
Naar het dak van aarde, de stenen oven, de huisgemaakte raki.

Geduldig wachtte ik op jouw geboorte
Zodat je mij op een dag zou kennen.

© Sytske Sötemann, 2012  


Cahit KOYTAK

‘BÜYÜCÜ ÇIRAĞI’

‘DE TOVENAARSLEERLING’

Nefesimle kayalara
Konuşmayı öğretmek istiyorum,
Gülmeyi, ağlamayı,
Şiir söylemeyi...

Görmeyi öğretmek istiyorum
Yarasalara 
Karıncalara hayal etmeyi,
Örümceklere arya çekmeyi 
Trapezde.

Kanat geçirmek istiyorum 
Balçığa nefesimle,
Rüzgâra cisim vermek
Ve sulara biçim...

Ama öyle cansız ve fani,
Öyle yavan ve ümmi
Çıkıyor ki nefesim,

Yalnızca avucumdaki tüyü
Uçurmaya yetiyor; 
Ve masamdaki mumu 
Söndürmeye bir de...

Sonra sağır, dilsiz karanlığıyla
Yutuyor beni 
Kendi küçük mağaram,
Kendi virane hayalhanem.

© Cahit KOYTAK, 1991
YOKSULLARIN VE ŞAİRLERİN KİTABI / BİRİNCİ KİTAP   İstanbul
Met mijn adem wil ik rotsen
Leren praten,
Lachen, huilen,
Dichten...

Wil ik vleermuizen
Leren zien
Mieren leren fantaseren,
Spinnen een aria leren zingen
Op een trapeze.

Ik wil de aarde vleugels
Geven met mijn adem,
De wind een lichaam
En het water een vorm...

Maar zo zielloos en vergankelijk,
Zo dor en onnozel
Blijkt mijn adem,

Dat hij slechts in staat is een veertje
In mijn hand op te laten vliegen;
En de kaars op mijn tafel
Uit te blazen...

Daarna verslindt
Mijn eigen kleine grot
Mij met zijn dove, stomme duisternis,
Mijn eigen bouwvallige rijk der verbeelding.

© Sytske Sötemann, 2012  


Şavkar ALTINEL

KITALARARASI

TUSSEN CONTINENTEN

Camlarından sabah güneşinin
zayıf ışıǧının süzüldügü bir uçakta
Londra, Paris ya da Amsterdam'a bir saat kala
gözlerimi açacaǧım an için yaşardım
yIlboyu sıkılıp sabırsızlandıǧım Amerika'da:
Avrupa güzellik, macera, hayat demekti benim için.

Ele geçirilecek gelecek yerini
yitirilmiş geçmişe bırakıyor bir noktadan sonra
ya da aradıǧını bulamayıp bezince
aramayı aramaya başlıyor insan:
şimdi, yaşım kırkın eşiǧinde,
beklentilerimden sıyrılmış, yaşıyorum Avrupa'da
ve 'Amerika"yı dönüştürmüş işte çoktan
"gençlik" anlamına gelen buruk bir sözcüǧe zaman.

© Şavkar ALTINEL, 1992
Gece Geçilen Şehirler   Korsan Yayınevi İstanbul
In Amerika waar ik een jaar lang in verveling en ongeduld doorbracht
leefde ik toe naar het ogenblik waarop ik op een uur afstand
van Londen, Parijs of Amsterdam mijn ogen zou openen
in een vliegtuig waar door de raampjes
het zwakke licht van de ochtendzon gloort:
Voor mij betekende Europa schoonheid, avontuur, leven.

De toekomst die op handen is staat na een bepaald punt
zijn plaats af aan het verloren verleden
of als een mens er genoeg van heeft dat hij niet kan vinden
wat hij zoekt begint hij het zoeken te zoeken:
nu, op de drempel van mijn veertigste,
verlost van mijn verwachtingen, leef ik in Europa
en heeft de tijd "Amerika" allang veranderd
in een wrang woord in de betekenis van "jeugd".

© Sytske Sötemann, 2012  


Roni MARGULIES

TERLİK

DE SLIPPER

Yaşlı bir kadın beliriverdi bir gün
metro istasyonunun girişinde
birkaç ay önce.
Dileniyordu.

Yırtık, ama bembeyazdı giysileri.
Babaannemi anımsattı bana:
korku dolu gözlerini,
son günlerini.

Adet edindim her geçtiğimde
“Günaydın” demeyi, ya ekmek
ya para vermeyi.
Tek kelime etmedi.

Bir şeyler diyecek oldum geçende,
baktı, belliydi ama anlamadığı.
Verdiklerimi aldı,
kafasını çevirdi.

Dün geçtiğimde yerinde yoktu.
Tek bir terlik gördüm yerde.
Soluk pembe, pullu,
sol kenarında

kan kırmızı plastik bir kalp.
Küçücük, pırıl pırıl.
Her an sanki
atacakmış gibiydi.

© Roni MARGULIES, 2004
  YKY İstanbul
Enkele maanden geleden stond er op een dag
plotseling een oude vrouw
bij de ingang van het metrostation. 
Ze was aan het bedelen.

Haar kleren waren versleten, maar hagelwit.
Ze deed mij denken aan mijn grootmoeder:
aan haar ogen vol angst,
aan haar laatste dagen.

Ik raakte eraan gewend om telkens als ik voorbijkwam
‘Goedendag’ te zeggen, en brood
of geld te geven.
Zij zei nooit een woord.

Onlangs wilde ik wat vertellen,
ze keek, maar begreep het duidelijk niet.
Ze nam wat ik gaf,
en wendde haar hoofd af.

Toen ik gisteren voorbijkwam stond ze niet op haar plaats.
Op de grond zag ik één enkele slipper.
Flets roze, met lovertjes,
op de linkerkant

een bloedrood plastic hart.
Minuscuul, glanzend.
Alsof het ieder ogenblik
kon gaan kloppen.

© Sytske Sötemann, 2010  


Gonca ÖZMEN

ÇÜNKÜ ANNEM

OMDAT MIJN MOEDER

Çünkü annem bir yorgun zorunluluk 
Yüzünde içi çiçekli eski kutu duruşu 
Neydi unuttuğu mutfağa girip çıkarken 
Dalgınca boyayıp duruyordu kirli göğü

-Annem yelkovanın bıkkın dönüşü

Tek katlı evlerde mutluluklar aradı. Yok. 
Çok çocuklu evlerde cıvıltılar istedi. Yok. 
Çukur yerlerinde geçmişin titreyişi 
Toz suretinde yapışmış anılar duvara

-Annem bir tekerlemeydi odalarda

Geçkin yazlarla soldu ahşap düşleri 
Eski bir telaşın dinmez sancısıyla 
Ağlardı annem gülmek gibi dururken 
Küçülür incelirdi aya baktıkça

-Annem balkıyan bir göl gülümsemesi

Bir kuşun uçuverişi gibi kolay ölümler çağı 
Rahat yataklarda dikeni batar gecenin 
Örterken annem yıllanmış perdesini 
Babam bir ünlemdi akşamla uzayan

-Annem ki deltaların yazılmamış tarihi

© Gonca ÖZMEN, 2008
Belki Sessiz   Yapı Kredi Yayınları İstanbul
Omdat mijn moeder door alle plichten is afgetobd
Lijkt haar gezicht op een oude bloemetjesdoos
Wat vergat ze op en neer naar de keuken
Verstrooid bleef ze de vuile hemel kleuren

– Mijn moeder: de verveelde terugkeer van de grote wijzer

Zij zocht het geluk in huizen van één verdieping. Vond het niet.
Wilde de drukte in huizen met veel kinderen. Kwam er niet.
Op haar rimpels en groeven de trilling van het verleden
Herinneringen in de gestalte van plakkerig stof op de muur 

– Mijn moeder: een herhaling in de kamers

Met de verlepte zomers verbleekten haar houten dromen 
Met de onstilbare pijn van een oude ongerustheid
Huilde mijn moeder alsof ze stond te lachen
Kromp ze steeds verder hoe meer ze naar de maan keek

– Mijn moeder: de glimlach van een schitterend meer

Zo eenvoudig als het opvliegen van een vogel is de dodentijd
Op rustige bedden prikt de doorn van de nacht
Toen mijn moeder het gerijpte gordijn dichtschoof
Was mijn vader een kreet die aanhield in de avond

– Mijn moeder die de ongeschreven geschiedenis is van de delta's

© Sytske Sötemann, 2012  


Terug